Een ‘erotisch vermaakcentrum’ zou de druk op de propvolle Wallen kunnen wegnemen. Burgemeester Halsema verwees deze week vooral naar Keulen als voorbeeld. In de Duitse stad is het rond het Laufhaus rustig en binnen worden goede zaken gedaan. ‘Je bent hier geen toeristische attractie.’
De flatgebouwen zijn niet te missen. De ene, een blauwgeverfde kolos van elf verdiepingen, is over de volle hoogte voorzien van een enorme afbeelding van een vrouw in lingerie.
Overal schijnt blauwe neonverlichting en her en der flikkert er iets rozigs. De honderd ramen ernaast zijn zwart, maar achter de verduisterendegordijnen zijn 24 uur per dag zeker tientallen prostituees aan het werk. Dit is Pascha, een ‘erotisch vermaakcentrum’ in Keulen.
Er zijn onder meer een nachtclub, een restaurantje en op de andere verdieping een kamer die zich als café afficheert. Maar vooral is Pascha een Laufhaus, een plek voor inpandige raamprostitutie, met ruimte voor 126 vrouwen.
Het gele gebouw ertegenover, dat maar zeven verdiepingen hoog is, zou bijna wegvallen als de exploitant hier niet alle ramen rood zou uitlichten. Het is zichtbaar van grote afstand; een baken voor hoerenlopers die betaalde seks zoeken. Dit is Das Bordell, samen met zijn grote buurman dé plek in Noordrijn-Westfalen waar raamprostituees en klanten elkaar treffen. Zoals peeskamers, maar dan gestapeld. Allemaal in Keulen, iets meer dan een half uur lopen vanaf Köln Hauptbahnhof. Of vijf minuten met de metro.
Dit is de plek waar burgemeester Femke Halsema naar verwees toen ze deze week de Amsterdamse gemeenteraad informeerde over het onderzoek dat gaande is over de toekomst van prostitutie op de Wallen. Begin jaren zeventig kreeg Keulen het eerste hoogbouwbordeel in Europa. Dat bedacht het stadsbestuur om de prostitutie in de stad te kunnen bundelen en controleren.
Halsema vindt de Rosse Buurt in zijn huidige vorm niet langer vanzelfsprekend: het gebied raakt hoe langer hoe meer overbelast en bewoners zijn de wanhoop nabij. En met zoveel dagjesmensen op straat, de ‘kijkers’, lijdt ook het verdienmodel van de vrouwen onder de toenemende drukte. In haar brief zette Halsema de voor- en nadelen van alternatieve prostitutiemodellen uiteen en juist het Keulse model kwam naar voren als het meest kansrijke.
Wurst Willy
Het is in de Hornstrasse in Keulen heel anders dan op de Wallen. Geen straatjes en geveltjes en bruggetjes en, hoe je het ook wendt of keert, sfeervolle verlichting. Niet in de stad, maar erbuiten. Beide ‘loophuizen’ liggen in het hart van een knooppunt van treinsporen, omringd door rails en een industrieterrein. Een beetje zoals de omgeving ten westen van Sloterdijk, maar dan Duits. Er is een Lidl en Wurst Willy verkoopt braadworsten van groot tot nog veel groter.
Dat klinkt niet vrolijk en dat is het ook niet. Maar tegelijkertijd geldt: buiten is het ook niet per se unheimisch. De schreeuwerige sfeer die de Wallen steeds meer kenmerken, ontbreekt hier volkomen, ook aan de vooravond van carnaval.
De loop zit er in de Hornstrasse behoorlijk in. Solitaire mannen koersen in een rechte lijn richting seks, slechts een enkeling aarzelt. De meeste heren, ze zouden zomaar een dwarsdoorsnede van de Keulse bevolking kunnen zijn, ogen doelbewust. Je ziet dat ze hier vaker zijn geweest. Er stoppen taxi’s; een enkeling heeft ervoor gekozen om hier op een leenstep te komen. Op het veld van voetbalclub Olympia, pal aan de andere kant van het spoor, wordt deze woensdagavond hoorbaar een wedstrijd gespeeld alsof het de gewoonste plek van de wereld is.
En dat is het ook, de meeste inwoners van Keulen weten niet beter dan dat deze erotische centra hier zitten. Tot begin jaren zeventig werkte de meerderheid van de prostituees midden in de stad, maar dat zorgde voor overlast. De gebouwen werden speciaal met deze bestemming uit de grond gestampt en begin 1972 geopend. En nu kijkt Amsterdam dus met veel interesse naar het concept.
Uitgewoonde gezelligheid
Bij Pascha moeten bezoekers betalen om binnen te komen. Voor 5 euro mogen ze door een tourniquet en kunnen ze lange gangen betreden. Er is platgetreden vloerbedekking en er hangen min of meer gezellige lampjes aan de muur. Alsof geprobeerd is een huiselijke sfeer te creëren, maar dan een beetje uitgewoond.
Op alle verdiepingen lopen vrouwen met extreem weinig kleding door de net iets te warme gangen. In barretjes spreken zij mannen aan voor wie non-alcoholische dranken bij de entreeprijs zijn inbegrepen. Daar wordt niet veel gebruik van gemaakt: mannen komen hier niet voor de gezelligheid of voor een goed gesprek.
Pascha heeft voor ieder wat wils: dik, dun, oud, jong, Duits en zo ongeveer elke andere nationaliteit. Veel vrouwen zitten tijdelijk in Keulen en trekken dan weer verder. De wandelaars op de gangen oriënteren zich uitgebreid voordat ze hun keuze maken. De bovenste verdieping van het loophuis is gereserveerd voor een specifieke doelgroep: transseksuelen.
De vrouwen zijn aan het werk en niet happig op een gesprekje buiten de kamer, maar twee van hen willen wel kwijt dat ze deze Keulse oplossing heel prettig vinden. Een van hen, ze werkte in het verleden ook een tijdje in Amsterdam, is positief over deze prostitutievorm. “Iedere man komt maar om één reden: seks. Dat is heel duidelijk, je bent hier geen toeristische attractie. In het Red Light District konden klanten je soms niet eens bereiken omdat er allemaal kijkers voor je raam stonden.”
Op de bovenste verdieping vertelt een transseksueel zich hier veilig te voelen. “Er staan bewakers beneden en overal hangen camera’s. Als je hier een foto van me zou maken, is de beveiliging er binnen een minuut.” Een medewerker beneden zit naar een batterij schermen te kijken: weinig ontgaat hem. De mannen in de gangen lijken zich er zeer bewust van dat er met ze wordt meegekeken en bewegen zich gecontroleerd door de gangen.
Geen spontane bezoekjes
De duidelijkheid van het Keulse systeem heeft ook een nadeel, schreef Halsema deze week. Want de bijvangst van de prostituees zou wel eens kunnen verdampen: mannen die naar de Wallen gaan om een coffeeshop of café te bezoeken en gaandeweg de avond spontaan een prostituee bezoeken, zal je in Keulen niet snel zien. Daarvoor moet er net iets meer te beleven zijn.
De Pascha is juist om die reden niet alleen een Laufhaus, maar heeft ook een nachtclub waar bezoekers in de stemming kunnen komen en voor 10 euro een lapdance kunnen bestellen. Op de bovenste verdieping zit bovendien Club 11, waar het erotische vertier chic schijnt te zijn.
Deze woensdagavond komen de mannen echter vooral voor de raamprostituees. Geen gedoe, gewoon een snelle wip. Eventueel met vreemd uitziende speeltjes ter verhoging van de opwinding, is te zien door een blik te werpen in een kamer achter een van de vrouwen.
De exploitanten van de gebouwen laten zich positief uit over de arbeidsomstandigheden, maar benadrukken dat zij alleen verantwoordelijk zijn voor de omgeving waarin gewerkt wordt: de prostituees betalen voor de kamer en onderhandelen zelf met hun klanten.
Fijn afneembare plavuizen
Als Pascha de Wallen moet voorstellen, is Das Bordell, aan de overkant van de straat, zoiets als het rustige Singelgebied. In de lange gangen van Das Bordell, waar de toegang gratis is, brandt felle verlichting en hier en daar een klein rood lampje. En tot op schouderhoogte zijn er witte plavuizen tegeltjes. Het is een beetje als in een ziekenhuis: viezigheid moet je kunnen zien en plavuizen zijn zo fijn afneembaar. Eén keer goed de mop erover en alles is weer zichtbaar schoon.
Er klinkt Duitse rock en er hangt de geur van boenwas. Maar de overmatig ingezette schoonmaakmiddelen kunnen niet verhullen dat er vooral een poging is gedaan om andere geuren te overstemmen. Zoete parfums, tientallen door elkaar. Sigaretten. Zweet en kruidige afhaalmaaltijden. En seks natuurlijk, decennia achter elkaar, dag in dag uit.